Waarom reflectie?
Een goede raad van toezicht stelt steeds de vraag: ‘Doen we de goede dingen en doen we de dingen goed?’ Een reflectieve houding vormt het hart van goed toezichthouderschap. De NVTZ biedt raden van toezicht en individuele toezichthouders graag ondersteuning bij het toepassen van reflectie in haar vergaderingen en daarbuiten.
Reflectieve methoden
Reflectieve methoden met begeleiding
Op deze pagina vindt u verschillende reflectiemethoden onder begeleiding die raden van toezicht en interne toezichthouders kunnen gebruiken om te reflecteren op hun werk en die bij kunnen dragen aan de professionele ontwikkeling.
Reflectieve methoden zonder begeleiding
Op deze pagina vindt u verschillende reflectiemethoden die raden van toezicht kunnen gebruiken om te reflecteren op hun werk en die bij kunnen dragen aan de professionele ontwikkeling.
Kijk in de Spiegel
Wat en waarom?
Kijk in de Spiegel is een werkvorm voor reflectie waarbij de raad van toezicht iedere vergadering reflecteert op een van tevoren vastgesteld onderdeel. Na uitwisseling van feedback worden gezamenlijk leer- en verbeterpunten vastgesteld die meegenomen worden naar de volgende vergadering.
Doel van Kijk in de Spiegel is leren met elkaar: reflecteren op elkaars en op het gezamenlijk handelen, ideeën opdoen, blinde vlekken in beeld krijgen om van daaruit het toezichthouderschap verder te ontwikkelen en optimaliseren.
De pilot
Om ervaringen op te doen met deze vorm van methodische reflectie is van mei 2016 t/m juni 2017 een pilot georganiseerd. Kijk in de Spiegel werd tijdens deze pilot bij ten minste drie vergaderingen toegepast, waarvan de eerste twee vergaderingen werden begeleid door een reflectiebegeleider. Op woensdag 7 juni 2017 vond de evaluatiebijeenkomst van deze pilot met de deelnemende raden van toezicht plaats. In het verslag van deze bijeenkomst leest en ziet u meer over de pilot, de methodiek en de ervaringen.
Bekijk het verslag
Kijk in de Keuken
Wat en waarom?
Kijk in de Keuken is een werkvorm voor reflectie. Toezichthouders ‘kijken bij elkaar in de keuken’ en kunnen op deze manier van elkaar leren, zicht krijgen op blinde vlekken en reflecteren op het functioneren als raad van toezicht.
Er bestaan verschillende motivaties die aanleiding geven tot ‘leren van elkaar’, namelijk:
- wij zijn trots op iets wat wij goed doen of nieuw ontdekt hebben en wij willen dit vertellen of laten zien
- wij zijn nieuwsgierig hoe een andere raad van toezicht een bepaald iets doet
- wij hebben een specifieke vraag en willen gespiegeld worden door een andere raad van toezicht
Kijk in de Keuken kan ook dienen als alternatief voor de jaarlijkse evaluatie.
Hoe wordt Kijk in de Keuken vormgegeven?
Afhankelijk van uw leerdoelstelling zijn er verschillende manieren waarop u Kijk in de Keuken vorm kunt geven. Zo kunt u ervoor kiezen om een raad van toezicht uit te nodigen om een vergadering bij te wonen voor feedback op het dynamisch proces. Of u kunt een andere raad vragen om mee te kijken hoe u toezicht op kwaliteit vormgeeft.
Gaat u aan de slag?
U kunt op elk willekeurig moment zelf aan de slag gaan met Kijk in de Keuken. Als u het prettig vindt om ondersteuning te krijgen, kunt u zich aanmelden via bureau@www.nvtz.nl. De NVTZ kan u helpen met bijvoorbeeld het vinden van een raad van toezicht bij wie u in de keuken kunt kijken. Ook ontvangt u de Gids Kijk in de Keuken waarin ideeën voor verschillende werkvormen worden aangereikt.
Pilot
De succesvolle pilot van Kijk in de Keuken is in het voorjaar van 2016 afgerond. Een terugblik wordt gegeven in een artikel van BoardRoom Zorg en in onderstaande filmpjes.
Deelnemende raden van toezicht vormden koppels op basis van soortgelijke leervragen. De koppels kozen een, eigen of door de NVTZ beschikbaar gesteld, instrument dat zij bij de uitwisseling hanteerden om van elkaar te leren.
Tijdens de Bijeenkomst Kwaliteit en Veiligheid op 15 december 2016 is een vervolg gegeven aan Kijk in de Keuken.
Intervisie
Waarom intervisie?
De NVTZ Commissie ‘Toezien met Hart voor de Zaak’, onder voorzitterschap van Alex Brenninkmeijer, heeft een aantal bouwstenen voor goed toezicht aangereikt in het rapport ‘De vrijblijvendheid voorbij’: Goed beslagen ten ijs, reflectie en de maatschappelijke agenda. De commissie heeft hierbij geanticipeerd op het steeds algemener gevoel dat toezichthouden een vak is en dat vrijblijvendheid, als het gaat om kwaliteitsborging, daar niet bij past. Deze bouwstenen vormen de basis voor Goed Toezicht. Intervisie is daar een belangrijk onderdeel van.
Wat is intervisie?
Intervisie is een instrument voor deskundigheidsbevordering waarbij deelnemers met elkaar reflecteren op vraagstukken uit de eigen werksituatie. Er wordt gewerkt onder begeleiding van een ervaren intervisor aan de hand van een, in overleg tussen intervisor en casusinbrenger, geselecteerde intervisiemethode. Hierdoor leert men van en met elkaar aan de hand van de casus door middel van een gezamenlijk, gestructureerd onderzoek in een veilige en vertrouwelijke setting.
Werkwijze
In een vaste groep deelnemers van 6-7 personen wordt een vraagstuk van een van de deelnemers besproken. De andere deelnemers leren onbevooroordeeld te luisteren, dragen doorgaans geen oplossingen aan, maar stimuleren de casusinbrenger zelf na te denken over de eigen casus door het stellen van helpende vragen.
Onderwerpen van vraagstukken kunnen bijvoorbeeld zijn:
- Afstand versus nabijheid
- De rol van de voorzitter
- De relatie met de bestuurder
- Onderlinge samenwerking binnen de raad van toezicht
- Strategische issues
Begeleiders / intervisoren
De NVTZ wil haar leden graag ondersteunen bij het toepassen van intervisie. Als uw raad bijvoorbeeld ondersteuning zoekt bij het vinden van een geschikte begeleider, kan contact worden opgenomen via bureau@www.nvtz.nl.
Regelmatig starten er intervisiegroepen die samengesteld worden uit individuele toezichthouders, bijvoorbeeld met alleen voorzitters of nieuwe toezichthouders. Bij voldoende aanmeldingen neemt de intervisor contact met u op om een intervisiegroep op te starten.
- Dorine Heldring
- Hein Griffioen
- Bas Baanders
Vragen
Heeft u vragen? Neem contact op via bureau@www.nvtz.nl of 030-7370085.
Het socratisch gesprek
Wat is het?
In Raden van Toezicht is het soms nodig om gezamenlijk te reflecteren op actuele of fundamentele kwesties. De socratische dialoog is een klassieke, gestructureerde methode voor een vertragend, reflectief gesprek. Deze dialoog onderscheidt zich van andere reflectiemethoden door de gerichtheid op gezamenlijk onderzoek en visieontwikkeling in plaats van probleemoplossing of advisering.
Waarom zou je het willen doen?
Als Raad wil je een goed gesprek, waarin je tot de kern kunt komen. Je wilt een gezamenlijk, onderzoekend en scherpend gesprek, waarin alle deelnemers een gelijkwaardige rol hebben. Een gesprek waarin alle verschillende beelden van de kwestie/ situatie / het thema boven tafel kunnen komen en op tafel blijven. De socratische methode zorgt voor intensief gezamenlijk en individueel (zelf)onderzoek en is daarmee bij uitstek een methode voor visievorming, beleidsvoorbereiding en (zelf)evaluatie.
Voor meer informatie: www.radius-svp.nl.