Moedig aan en wees moedig!

Verslag van het congres “Duurzaamheid in de zorg: van verplichting naar strategische meerwaarde”

Op vrijdag 10 oktober 2025 kwamen ruim 300 bestuurders, toezichthouders, financials en duurzaamheids­managers uit de zorg- en welzijnssector bij elkaar in De Werelt te Lunteren voor het congres “Duurzaamheid in de zorg: van verplichting naar strategische meerwaarde”, een initiatief van NVTZ, Intrakoop, Rabobank, Fizi Zorgfinancials en de branche­organisaties ActiZ, VGN, NVZ en UMCNL en GGZ Nederland.

Plenair programma

De dag werd geopend om 09.30 uur door energieke dagvoorzitter Sabine Uitslag!
Eerst was er een panelinterview met namens de initiatiefnemers onder andere Jorrit Wigchert (Fizi), Marcel van Woensel (NVTZ), Ruud Plu (Intrakoop) en Michel van Schaik (Rabobank)  over de noodzaak en kansen van duurzaamheid in zorg en welzijn.
Vervolgens hield prof. dr. Martijn van der Steen (Raad voor Volksgezondheid & Samenleving) de keynote over het rapport “Te heet onder onze voeten” en over de samenhang tussen gezondheid, klimaat en milieu. In zijn lezing liet hij zien dat duurzaamheid in de zorg niet losstaat van brede maatschappelijke vraagstukken. Hij benadrukte dat klimaat, leefomgeving en gezondheid onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn en dat bestuurders en toezichthouders juist daarin een rol hebben om de zorg toekomstbestendig én veerkrachtig te maken.

In een volgend panel spraken de voorzitters van de brancheorganisaties Helen Mertens (NFU), Boris van der Ham (VGN), Annemiek Rutters (NVZ), Ruth Peetoom (GGZ)  en Anneke Westerlaken (ActiZ) gepassioneerd over hoe hun sectoren duurzaamheid steeds nadrukkelijker oppakken.

De Jeroen Meijerink Award werd tijdens het congres uitgereikt aan een bestuurder die vooroploopt in duurzame zorg. De drie finalisten waren Susanne Bentvelsen (Aveleijn), Jolanda Buwalda (Omring) en Ernst Klunder (‘s HeerenLoo). Bentvelsen won de awardgemaakt door kunstenares Maria Koijck. De jury roemt Bentvelsen voor haar “gedreven energie en tomeloze inzet om samen met elkaar duurzame zorg binnen de gehele organisatie van Aveleijn zichtbaar te realiseren voor iedereen, inclusief bewoners.

Deelsessies

Na de lunch (waar ook een inspiratiemarkt plaatsvond met duurzame en innovatieve producten en diensten voor de zorgsector) werd het programma vervolgd met twee rondes deelsessies.
Voorbeelden van thema’s in de deelsessie’s waren:

• CSRD ­en rapportageverplichtingen voor de zorgsector.
• Circulair werken & duurzaam inkopen: hoe materialen, vastgoed, milieu­belasting en inkoopstrategieën steeds slimmer ingericht kunnen worden.
• Financieren van verduurzaming: hoe organisaties deze transitie betaalbaar kunnen maken en tegelijkertijd kosten kunnen besparen of risico’s verminderen.
• Boardroom dynamics: de rol van bestuur en toezichthouder in verduurzaming en hoe ver de rol reikt. Welke dilemma’s treden op in de boardroom?
• Regionale samenwerking op duurzaamheid: samenwerking tussen zorginstellingen, gemeenten, netwerken om gezamenlijk stappen te zetten.
• Robert Reekers, lid van de werkgroep duurzaamheid NVTZ verzorgde de sessie specifiek voor toezichthouders: “Toezichthouden op duurzaamheid” waarin de focus lag op hoe een raad van toezicht duurzaamheid in haar toezichtproces kan opnemen.

Relevantie voor intern toezichthouders in zorg & welzijn

Voor de intern toezichthouder (in zorg of welzijn) biedt dit congres concrete inzichten:

• Duurzaamheid is méér dan milieu: het raakt de kern van de organisatie, het bestuur, de strategie én de langetermijn­waardecreatie.
• In de plenaire sessies kwam duidelijk naar voren dat toezicht niet alleen gaat over het afvinken van regels, maar over de vraag of duurzaamheid echt verankerd is in beleid, structuur, organisatiecultuur en bestuurlijke verantwoordelijkheid.
• In de boardroom­dynamiek sessie en de sessie “Toezichthouden op duurzaamheid” werd besproken hoe intern toezichthouders kunnen zorgen dat duurzaamheid niet alleen op de agenda staat, maar ook gemonitord wordt via bijvoorbeeld rapportages, indicatoren maar ook via gesprekken met bestuur en management over de organisatie­cultuur.
• De toevoer van praktijkvoorbeelden tijdens de deelsessie’s  (uit ziekenhuizen, care-organisaties, UMC’s) toont aan dat verankering vaak begint “laag” in de organisatie: medewerkers die ideeën kunnen uitvoeren, werkvloer­initiatieven, samenwerking met cliënten of naasten en dat de raad van toezicht de rol heeft om te zien hoe dit georganiseerd is en of de bestuurders écht ‘gaan voor’ duurzaamheid.
• Het plenaire deel onderstreepte de bredere context: gezondheid, milieu en sociale cohesie zijn verbonden. Voor de toezichthouder betekent dat: oog hebben voor de verbinding tussen zorgkwaliteit, inzet van middelen, milieu-impact en maatschappelijke effecten.

Terugblik en vooruit

Als NVTZ kijken we terug op een inspirerende dag, vol voorbeelden, vragen én handvatten voor intern toezicht in zorg en welzijn. De oproep van bestuurder van Cosis, Bert Hogeboom “moedig aan en wees moedig” blijft klinken: laat duurzaamheid niet achteraan de agenda staan, maar leg het vast in profielen, strategisch beleid, in de toezichtvisie, en breng het aan de orde in gesprekken.

We nodigen toezichthouders uit om de opgedane inzichten in hun eigen raad van toezicht ter sprake te brengen, bijvoorbeeld door een duurzaamheid-excursie of door vast te stellen hoe de organisatie dit thema heeft belegd. Want: wie bewaakt dat de organisatie niet alleen duurzaam zegt te zijn, maar ook duurzaam handelt?