Het Capaciteitsvraagstuk in de Forensische Zorg, bekeken vanuit maatschappelijk perspectief

De Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) heeft al langere tijd te maken met een tekort aan plaatsen. Dit vraagstuk is voor de Forensische Zorg zeer urgent, zeker nu forensische patiënten op speciaal gecreëerde plekken verblijven in normale gevangenissen. Door een hogere instroom, toenemende behandelduren en het ontbreken of traag op gang komen van doorstroom, lukt het niet om tegemoet te komen aan de groeiende behoefte aan tbs plaatsen en vervolgzorg. Ook het feit dat we als samenleving minder risico willen dragen speelt daarbij een ongunstige rol.

Welke rol kun je als raad van toezicht innemen om positief bij te dragen aan dit capaciteitsvraagstuk? Tijdens de derde bijeenkomst van de leerkring voor Toezichthouders in de Forensische Zorg bespraken we hoe toezichthouders vanuit maatschappelijk perspectief positief kunnen bijdragen aan de aanpak van dit vraagstuk.

De nieuwe Toezichtsvisie van de NVTZ, ‘Toezien in een veranderende samenleving’, stelt dat intern toezicht zich moet ontwikkelen van een focus op organisatiebelang naar een bredere blik op het samenspel met de samenleving. Naast het organisatiebelang wordt de maatschappelijke opgave een steeds belangrijker thema, met in het bijzonder aandacht voor de groeiende samenwerking van organisaties op lokaal en regionaal niveau.  Dat betekent dat toezien complexer wordt door de vele samenwerkingsverbanden en het domeinoverstijgende karakter daarvan.

Het capaciteitsvraagstuk in de Forensische Zorg kan wellicht voordeel halen uit die behoefte aan groeiende samenwerking. In het grotere geheel van zorg, vervolgzorg en sociaal domein kunnen de Forensische Zorg en haar partners anders naar de problematiek kijken en andere oplossingen zien. Zo werd tijdens de bijeenkomst de suggestie gedaan om samen te werken met kleine instellingen, zoals zorgboerderijen en kleine sociale ondernemingen. Ook kwam de vraag op tafel wat het doel van FZ moet zijn. Door middel van individuele behandelingen is het streven naar algehele gezondheid vaak een illusie, die veel tijd vergt. In de reguliere ggz wordt meer en meer het doel verlegd naar een leefbaar bestaan. Wat zou dit betekenen voor het capaciteitstekort?

De deelnemers waren van mening dat de tijd rijp is om als raad van toezicht een strategisch gesprek te voeren met de bestuurder over mogelijke regionale of lokale samenwerking. Welke WMO- en/of Wlz gefinancierde organisaties komen in aanmerking? Hoe creëer je goodwill bij potentiële partners, zodat meer bereidheid tot samenwerking ontstaat? Maar ook: Welke voorwaarden zijn nodig zijn om tot capaciteitsuitbreiding te komen en op de langere termijn tot een stabielere capaciteit? Welke oplossingen bieden ketens waar de FZ onderdeel van uitmaakt voor bijvoorbeeld betere door- en uitstroom?  Hoe kunnen we de aandacht verleggen van de incidenten naar de positieve verhalen en maatschappelijke winst die daaruit voortkomt? Zo kunnen creatieve en minder voor de hand liggende oplossingen ontstaan die anders buiten beeld zouden blijven.

Evenzo belangrijk is het om met de bestuurder en financiers in gesprek te gaan over de risicobereidheid die je als organisatie wilt nemen.  Je kunt als toezichthouder de remmende factor zijn in het aangaan van bepaalde risico’s, of juist laten zien dat er ruimte is om die te nemen.

We kijken terug op een waardevolle en leerzame themabijeenkomst op locatie.

* De pilot leerkringen voor toezichthouders in de Forensische Zorg is een unieke samenwerking tussen de NVTZ en de Dienst Justitiële Instellingen (DJI) van het Ministerie van Justitie & Veiligheid. Tijdens de bijeenkomsten staat het specifieke karakter van toezichthouden op dit werkveld en het leren van elkaar centraal.

De pilot voorziet ook in regiobijeenkomsten voor voltallige raden van toezicht, die met elkaar willen uitwisselen over interessante thema’s zoals ‘waar let je op als je een indruk wil krijgen van de balans tussen behandeling en veiligheid?’. Als u geïnteresseerd bent in deelname aan een regiobijeenkomst kunt u contact op nemen met Marleen Stieger van de NVTZ: m.stieger@nvtz.nl.