NR Governance webinar: Toezichthouden en ethisch ondernemen in zorg en welzijn
Op 29 mei 2024 organiseerde NR Governance samen met de NVTZ een webinar over ethisch ondernemen in zorg en welzijn. Naar aanleiding van een werkgroep van de NVTZ die zich heeft gebogen over de vraag hoe de raad van toezicht ethisch verantwoord ondernemerschap kan bewaken in de zorg- of welzijnsinstelling waar hij/zij toezicht houdt, is een whitepaper ‘Ethisch ondernemen in de zorg’ gepubliceerd. In dit webinar gaat Olaf Smits van Waesberghe in gesprek met een van de werkgroepleden Sophie Bijloos (eigenaar Governance Kompas en toezichthouder) en Jeroen van Geelen (zorgondernemer en toezichthouder) om nader op dit onderwerp in te gaan.
Ondernemen op de goede manier
De focus waarmee je dingen doet, zoals je ze doet vanuit een intrinsieke motivatie om het goede te willen doen staat in contrast met excentrieke motivatie, waarbij de focus ligt op de dingen doet die je doet om geld en /of macht te krijgen.
De volgende aandachtspunten zijn belangrijk om te checken of je ‘het goede’ doet:
- Sociale rechtvaardigheid
- Duurzaamheid; is het besluit over 100 jaar nog verantwoord?
- Ecosystemen: besef dat acties die je uitzet, impact kunnen hebben op de rest van de zorg
- Kwaliteit: wat is de effectiviteit van de methodiek voor de lange termijn of zijn ze pragmatisch en kortlopend.
Morele spier trainen
Hoe daar in de instelling of onderneming invulling aan gegeven wordt binnen een moreel kader, bepaal je met elkaar. Daarbij maak je bovendien de afweging tussen je persoonlijke en collectieve kompas. Dilemma’s zijn bij uitstek gesprekken tussen een raad van bestuur met een raad van toezicht om te bespreken. Er zitten altijd verschillende lagen in de afwegingen die je maakt: persoonlijke, professionele en institutionele. Vraag je je als toezichthouder af of de instelling wel op de goede weg zit, of de goede keuzes worden gemaakt of de middelen goed worden besteed, maak het dan altijd bespreekbaar. Een check is of je in goede tijden met genoeg middelen ook dezelfde keuzes zou maken als in mindere tijden. Zijn de drijfveren nog intrinsiek? Zo kun je de morele spier van je organisatie trainen.
Een voorbeeld ter illustratie over arbeidsmarktproblematiek wordt aangehaald. Ga je bijvoorbeeld rekruteren in de regio en haal je zo mensen bij andere zorginstellingen weg? Welke impact heeft dat dan in de omgeving? En uiteindelijk hoe reflecteert dat op jouw instelling?
Private equity
Om innovatie te stimuleren is soms private equity of durfkapitaal nodig. Het is belangrijk om goed te kijken wat het belang van de aandeelhouders is en of ze bijvoorbeeld op lange termijn willen investeren.
Om een gamechanger in de zorg te kunnen zijn, zijn innovaties nodig. Daarvoor is ook (durf)kapitaal nodig. Want vaak kunnen zorgondernemers met de tijd (zo’n drie jaar) die nodig is om aan de wet- en regelgeving te voldoen, niet zolang uitzingen. Door samen te werken, kun je een innovatie sneller op de markt brengen en ook betaalbaar houden. Waar je als toezichthouder dan op kunt sturen, is door te toetsen of de kapitaalverstrekker voor een langere termijn investeert, kwaliteit, duurzaamheid en maatschappelijke belangen voor winstmaximalisatie zet. Winstmakendheid is daarbij een ander uitgangspunt dan winstmaximalisatie.
Dilemma uit de praktijk
Het kan zijn dat je als zorgondernemer de beslissing moet maken om de dienstverlening in een bepaalde regio te stoppen vanwege te lage opbrengsten en in een andere regio voort te zetten waar de tarieven hoger zijn. Dat maakt je dan nog geen slechte zorgondernemer. Het kan namelijk zo zijn dat het in een bepaalde regio niet meer rendabel is om je zorgdiensten aan te bieden. Omdat de gemeentelijke tarieven bijvoorbeeld te laag zijn. Dan kun je in overleg met de rvt of adviesraad toch de moeilijke beslissing moeten nemen om in die regio te stoppen en in een andere regio met betere voorwaarden je diensten voort te zetten. Omdat je ook een zorgplicht naar je eigen medewerkers toe hebt. Dus een bepaalde winstmakendheid is gewoon nodig om de onderneming te kunnen continueren en de zorg te kunnen blijven leveren.
Tips uit het governance webinar:
- Kijk welke dillema’s er zijn
- Hoe gaat de organisatie ermee om?
- Maak deze in de eigen raad en met de rvb bespreekbaar
- Bepaal of er in de organisatie genoeg tegenmacht is
- Blijf kritisch
- Is er genoeg transparantie?
- Als er op een bepaald onderwerp niet genoeg expertise in huis is, haal er experts bij