Verslag Congres Zorgakkoorden
Op donderdag 20 april 2023 vond het NVTZ congres Zorgakkoorden plaats. De zorgakkoorden zijn belangrijk én urgent voor de toekomst van de zorg en daarom ook voor de zorg- en welzijnsinstellingen en voor de rol van toezichthouder. Op dit congres was het doel om de toezichthouder te informeren, van gedachten met elkaar te wisselen en ervaringen met elkaar te delen.
Bij de ontwikkeling en optimalisering van deze akkoorden is een groot scala aan brancheorganisaties en andere belangrijke koepelorganisaties betrokken. Veel partijen hebben de akkoorden ondertekend. Nu komt het op de uitwerking aan. Daarin is ook een rol voor de toezichthouder weggelegd. Er was een grote opkomst. De dagvoorzitter was de hoogleraar Patrick Jeurissen. Hij gaf aan dat het Integraal Zorgakkoord (IZA) op drie punten van belang is voor toezichthouders:
- De bestuurlijke vraag is: wat is de rol van de regio? De regio in de institutionele zorg is afwezig, maar de regio wordt wel in de akkoorden betrokken als partij om bepaalde taken met elkaar op te pakken;
- Deze transformatie van zorg is disruptief en heeft gevolgen voor de rol van toezichthouder;
- Budgettaire kader: de budgetten voor de transformatie zijn klein. Er wordt met geldstromen geschoven en gesproken over passende zorg, maar dat is niet altijd goedkoper. Ook zien we toename van zorg, zoals bijvoorbeeld toename van dementie.
De bestuursvoorzitter van NVTZ, Aad Koster, riep op om niet de kern van de vraagstukken uit het oog te verliezen, namelijk waarom en voor wie we het doen; de mensen die zorg nodig hebben. Het gaat om de juiste afstemming in de regio. Ook gaf hij aan dat de krapte op de arbeidsmarkt ervoor zorgt dat we ons anders moeten gaan organiseren. Er zal meer vanuit de samenleving georganiseerd moeten worden. Voor de rvt’s van belang om hun bestuurders te vragen met welke partijen in de regio de organisatie samenwerkt. Vaak zien we de samenwerking met de ziekenhuizen, maar niet de samenwerking met de mensen uit de wijk, oftewel de samenleving.
Ook de samenwerking van bestuur met toezichthouders is in deze transitie van belang. De dynamiek tussen beiden wordt anders. De transformatie vraagt ook om het stakeholdersmanagement op orde te hebben. Er is een gezamenlijk belang en toezichthouders kunnen het bestuur ondersteunen door hierover meer vragen te stellen. De samenwerking in de regio gaat over wetsgrenzen heen, er zijn meer dwars- en samenwerkingsverbanden tussen de zorg- en welzijnsorganisaties te maken.
Eén van de sprekers, Edwin Velzel (PPGM), heeft het IZA akkoord begeleid. Hij geeft aan dat het belang van IZA voor toezichthouders is dat het gesprek met zorg- en welzijnspartijen in de regio op gang moet brengen en het akkoord triggert om afspraken met elkaar te maken en aan de slag te gaan. Ook om met elkaar af te stemmen wat is passende zorg, wat zijn de financiële afspraken, wat betekent het voor de organisatie van verschillende partijen, wat zijn de dilemma’s. Hij geeft aan dat ondanks de naam integraal zorgakkoord, IZA gebaseerd is op zvw zorg. Dus langdurige zorg (WOZO) en mentale zorg (GALA) zitten niet in het IZA. Het houdt ook geen rekening met toekomstbestendige arbeidsmarkt (TAZ). Het probleem in de zorg is juist het tekort aan personeel dat toegankelijkheid van zorg onder druk zet en dat productie afspraken niet gehaald worden. De uitdaging is volgens hem niet het geld, maar om alle zorgpartijen een dezelfde kant van de tafel te krijgen.
Nadruk van IZA ligt op passende zorg: zelf als het kan, thuis als het kan, digitaal als het kan, arbeidsbesparend als het kan. Lukt dat niet dan pas komen de zorgprofessionals er aan te pas. De verschuiving is:
- van zorg naar preventie
- van medisch naar verpleegkundig of naar sociaal domein.
Veel zorg behelst sociale problematiek. Nu krijgen de huisartsen alle vraagstukken op hun bord. Terwijl de huisarts alleen de medische problemen oplost. Het IZA leidt patiëntenzorgstromen om naar het sociaal domein. De uitdaging is om patiëntenstromen anders te behandelen, waarbij de regio centraal staat en er samenwerkingsverbanden ontstaan. Door de coproductie van zorgsector met sociaal domein en de samenleving, zal het tot gevolg hebben dat de zorgstromen door IZA worden omgeleid, waardoor bepaalde zorg zoals huisartsen en wijkverpleging groeien, en de zorg van ziekenhuizen en de ggz gaan krimpen. Dat brengt voor de toezichthouders van deze organisaties dilemma’s met zich mee, zoals:
- als volume daalt, wat betekent dat voor de organisatie?
- wat is goed voor de organisatie?
- hoe gaan we samenwerken en met wie?
Toezichthouders kunnen hun bestuurders stimuleren op een niveau hoger te denken. En niet alleen naar wat goed is voor de eigen organisatie. Toezichthouders moeten bestuurders de ruimte geven en stimuleren om hun deuren in de regio open te zetten. Dat vergt tijd, een gezamenlijke visie en verbinding in de regio.
De volgende spreker is Anneke Augustinus van Vilans. Zij legt uit dat Vilans de missie heeft om met kennis zorg beter te maken. Dat doen ze door het verspreiden van kennis over langdurige zorg aan alle zorgprofessionals. Zodat dit kan worden toegepast in de zorg.
Hun doelen zijn:
- Bewustwording onder personeel
- Kloof overbruggen
- Toename werkplezier
De lessen die zij geleerd hebben en die ze met het oog op e akkoorden willen meegeven:
- Gehele organisatie moet bij veranderingen meedoen
- Snelle implementatie bestaat niet
- Meten is nog niet weten
In de middag zijn er verschillende verdiepingsrondes om met elkaar verder over de onderwerpen te praten. Thema’s zijn:
- Sociaal werk Nederland
- RegopLus
- GGZ/VGN
- LOC
- Ineen
- Wonen en zorg
- Nieuwe vormen van zeggenschap
- Modern werkgeverschap
- Concentratie/spreiding zorg
- Sociaal domein
Terugkoppeling van de bestuursleden uit de gesprekken en afsluiting van Nederland Zorgt voor Elkaar met Jan Smelik. Hij overhandigt Aad Koster de eerste versie van de whitepaper met de titel ‘Een houdbare samenleving in 2040; het onontbeerlijke samenspel met zorgzame gemeenschappen.